ผ้าไหมสุรินทร์

วันจันทร์ที่ 30 มกราคม พ.ศ. 2555

แหล่งผลิตผ้าไหมสุรินทร์

           

ผ้าไหมสุรินทร์ที่เห็นเป็นผืนผ้าที่มีความสวยงามตระการตานั้น เรามาสืบหาแหล่งที่มีการผลิตผ้าไหมสุรินทร์กันดีกว่า  เราจะไปที่หมู่้บ้านแห่งหนึ่งที่มีการผลิตผ้าไหมที่ถือได้ว่า ความสวยงาม และคุณภาพ เยี่ยมเลยทีเดียว




              สวาย เป็นชื่อหมู่บ้านที่มีการผลิตผ้าไหมสุรินทร์ที่มีคุณภาพแห่งหนึ่ง  (สวาย เป็นภาษาท้องถิ่นสุรินทร์ หรือภาษาเขมร แปล เป็นภาษาไทย ก็คือ มะม่วง) หมู่บ้านแห่งนี้อยู่ในเขตอำเภอเมืองสุรินทร์  ตั้งอยู่ห่างจากตัวเมืองสุรินทร์ประมาณ 20 กิโลเมตร บ้านสวยเป็นหมู่บ้านที่มีช่างทำผ้าไหมที่มีความชำนาญเป็นอย่างมาก และมีการทำผ้าไหนแทบจะทุกหลังคาเรือน และมีการรวมกลุ่มเป็นกลุ่มสตรีทอผ้าไหมด้วยเช่นกัน  หากเราเข้าไปถามกับช่างทำผ้าไหมซัก 1 คน ก็จะสามารถตาม สืบถึงกรรมวิธีการทำผ้าไหมได้อย่างครบถ้วน ตั้งแต่การเลี้ยงไหม ไปจนสำเร็จออกมา เป็นผ้าไหมสุรินทร์ที่สวยงามกันเลยทีเดียว




สวาย ในภาษาไทยคือ มะม่วง


              การที่เป็นหมู่บ้านสวายที่มีช่างทำผ้าไหมที่มีฝีมือ ที่ทำผ้าไหมส่งเข้าประกวดในงานประจำปีของจังหวัดสุรินทร์แล้วชนะการประกวดมากมายนั้น เกิดจากการสั่งสมประสบการณ์การทำผ้าไหม มาตั้งแต่บรรพบุษ สืบทอดมาัยังลูกหลานรุ่นปัจจุบัน และมีการพัฒนามาเรื่อยๆ มีการสอนในโรงเรียนด้วยเช่นกัน ซึ่งในโรงเรียนบ้านสวายนั้นมีการสอนการทำผ้าไหมให้กับนักเรียนด้วยเช่นกัน ทำให้่การทำผ้าไหมสุรินทร์นั้นอยู่ในสายเลือดของ เยาวชนของบ้านสวายและสุรินทร์ต่อไป 


             นอกจากบ้านสวายที่มีการทำผ้าไหมสุิรินทร์แล้วยังมีแหล่งผลิตผ้าไหมอีกมากมาย ที่อยู่ในจังหวัดสุิรินทร์ เช่น บ้านหมู่บ้านทอผ้า APEC ที่โด่งดัง (หมู่บ้านท่าสว่าง) ที่รับผิดชอบโดย อ.วีรธรรม ตระกูลไทย



บ้านท่าสว่าง ทอผ้า APEC

ชนิดของผ้าไหมสุรินทร์ แบ่งตามผู้ใช้

      ผ้าไหมสุรินทร์นั้นทำขึ้นมา สำหรับ ผู้ชายและผู้หญิง ใช้ สำหรับของผู้ชายจะมีผ้าเพียงไม่กี่อย่าง เช่น ผ้าขาวม้า ในภาษาท้องถึ่น (แขมร์)เรียกว่า สไบ  และผ้านุ่ง ที่เรียกว่า โสร่ง 

                       


              โสร่ง เป็นผ้านุ่งผู้ชาย มีลักษณะลายตารางขนาดใหญ่ สีแล้วแต่ช่างทำผ้าไหมเป็นคนออกแบบ แต่ ที่เห็นเป็นสีดั้งเดิม                                          


                 สไบ  ถือได้ว่าเป็นผ้าอเนกประสงค์เลยทีเดียวซึ่งชายสุรินทร์เมื่อแต่ก่อนนั้นจะมีไว้ใช้สอยกันทุกคน สามารถใช้ได้ทั้งนุ่ง ห่ม กันแดด








       สำหรับสุภาพสตรีนั้น จะมีผ้าไหมสำหรับการใช้สอย ที่วิจิตรสวยงามและหลากหลายมากว่าผู้ชาย มีมั้งผ้านุ่งและผ้าสไบ แต่ผ้านุ่งนั้นจะมีลวดลายที่สวยงาม โดย มีทั้ง ผ้ามัดหมี่ ผ้ายกลาย ผ้าหางกะรอก ผ้าสีพื่น สำหรับผ้ามัดหมี่นั้นเป็นผ้าที่ต้องใช้ความชำนาญของช่างทำผ้าไหมเป็นอย่างมาก เนื่องจากมีกระบวนการขั้นตอนการทำที่ซับซ้อน ทั้งการ มัดลาย การย้อมสี การทอ ล้วนต้องใช้ความชำนาญละความละเอียดอ่อนเป็นอย่างมาก จึงจะได้ผืนผ้าไหมสุรินทร์ที่สวยงามออกมา



  

                ผ้ามัดหมี่่ มีสีสัน และลวดลายที่สวยงาม

















    ผ้าละเบิก  เป็นผ้านุ่ง ใช้ไหมหลายสี ยกดอกเพื่อให้เิกิดลวดลาย








   



     ผ้าอัมปรม เป็นผ้าที่เอาไหมหลายสีมาทอไขว้กันให้เกิดลวดลาย








วันอาทิตย์ที่ 29 มกราคม พ.ศ. 2555

ผ้าไหมสุรินทร์ กับสีที่ใช้ย้อม

สีสันสวยงาม ถูกตาต้องใจ
     
           ที่เราๆท่านๆได้เห็นเป็นผ้าสีสันสวยงามเป็นผืนออกมานั้น กว่าจะมาเป็นผืนผ้านั้น จ้าเส้นไหมได้ผ่านกระบวนการมากมาย หลายขั้นตอน กว่าจะเป็นผ้าสุรินทร์ก็ ใช้ฝีมือ ทักษะ ภูมิปัญญา ของช่างทำผ้าไหมชาวสุรินทร์ที่สั่งสมกันมา ถ่ายทอดจากรุ่นสู่รุ่นตั้งแต่บรรพบุรุษจนกวายมาเป็นผืนผ้าที่สวยงาม 
          หากแบ่งตามชนิดของสีที่แต่งแต้ม ใช้ย้อมบนผืนผ้าแล้ว สามารถแบ่งได้ใหญ่ อยู่ 2 ประเภท คือ
1.สีย้อมเคมี
2.สีย้อมธรรมชาติ
       ซึ่งสีทั้ง 2 ประเภทนี้ ให้สีที่แตกต่างกัน โดยในโบราณนั้นจะใช้สีจากธรรมชาติเท่านั้นยังไม่มีสีเคมีใช้ ซึ่งแสดงให้เห็นถึงความเฉลียวฉลาดของบรรพบุรุษชาวสุรินทร์ที่ สารถใช้สิ่งที่อยู่ใกล้ตัวนั้นมาใ้ช้ย้อม ผ้าแล้วถักทอจนกลายเป็นผ้าไหมสุรินทร์ที่สวยงามได้  ตัวอย่าง สีที่ได้จากธรรมชาติเช่น
                                       สีเหลือง           ได้จาก      แก่นขนุน
                                      สีแดง,ชมพู       ได้จาก       ครั่ง
                                      สีคราม              ได้จาก      ต้นคราม

ซึ่งทั้งหมดนี้มีอยู่ในท้องถิ่น ที่สามรถนำมาใช้ประโยชน์ได้เป็นอย่างดี  และยังมี อีกหลากหลายที่ได้จากธรรมชาติ แล้วจะอธิบายรายละเอียดในคราหน้า
       มาในยุคปัจจุบันมีการผลิดสีเคมีขึ้นมาใช้ โดยมีสีสันให้เลือกมากมาย แล้วแต่ช่างทำผ้าไหมสุรินทร์จะออกแบบตามความคิดสร้างสรรค์ ออกมา ให้ลงตัว  ซึ่งมีทั้งคงรูปแบบโบราณไว้ และเป็นแนวใหม่ ไปเลยก็มีให้พบเห็นอยู่มากมาย  แต่ที่น่าสังเกตก็คือ ช่างทำผ้าไหมสุรินทร์สามารถนำสีเคมีที่มีอยู่มาใช้ในการทำผ้าไหมสุรินทร์ ออกมาอย่างสวยงามลงตัวและโดดเด่น

     
          

ผ้าไหมสุิรินทร์ (Surin Silk)


 ผ้าไหมสุรินทร์ (Surin Silk)

                                     
        จังหวัดสุรินทร์เป็นจังหวัดหนึ่งที่มีวัฒนธรรมการทอผ้าไหมมานานและได้สืบทอดเป็นมรดกทางวัฒนธรรมมานานจนเป็นเอกลักษณ์ของตนเองที่น่สนใจยิ่ง  หากศึกษาอย่างลึกซึ่งแล้ว  จะค้นพบเหตุผลหลายประการที่สนับสนุนว่า  จังหวัดสุรินทร์มีเอกลักษณ์เฉพาะของตนเองในเรื่องผ้าไหม  ตลอดจนประเพณีวัฒนธรรมต่าง ๆ   ซึ่งส่งผลต่อการผลิตและการทอ  ไม่ว่าจะเป็นลวดลายของผ้าไหม  การผลิตเส้นไหมน้อย  และกรรมวิธีการทอ                     จังหวัดสุรินทร์นิยมนำเส้นไหมขั้นหนึ่งหรือไหมน้อย (ภาษาเขมร เรียก “โซกซัก”)  มาใช้ในการทอผ้า  ไหมน้อยจะมีลักษณะเป็นผ้าไหมเส้นเล็ก  เรียบ  นิ่ม  เวลาสวมใส่จะรู้สึกเย็นสบาย  นอกจากนี้การทอผ้าไหมของจังหวัดสุรินทร์  ยังมีกรรมวิธีการทอที่สลับซับซ้อน  และเป็นกรรมวิธีที่ยาก  ซึ่งต้องใช้ความสามารถและความชำนาญจริง  เช่น การทอผ้ามัดหมี่พร้อมยกดอกไปในตัว  ซึ่งทำให้ผ้าไหมที่ได้เป็นผ้าเนื้อแน่นมีคุณค่า  มีการทอที่เดียวใบประเทศไทย  จนเป็นที่สนพระทัยและเป็นที่ชื่นชอบของสมเด็จพระนางเจ้า พระบรมราชินีนาถ  ทรงรับสั่งว่า  ใส่แล้วเย็นสบาย  อีกทั้งยังใช้ฝีมือในการทออีกด้วย 
          ผ้าไหมสุรินทร์นั้นจึงเป็นที่รู้จักดังกระฉ่อนไปทั่ว เมื่อพูดถึงผ้าไหมสุรินทร์แล้วไม่มีใครปฏิเสธว่าไม่รู้จักผ้าไหมสุรินทร์ เนื่องจาก ขึ้นชื่อในเรื่องของความสวยงาม ความคงทนถาวร สามารถนำไปตัดเย็บ เป็นชุดที่สวมใส่ได้อย่างสวยหรู 
         สำหรับนักท่องเที่ยวที่ได้มาเที่ยวจังหวัดสุรินทร์แล้วนอกจากจะนึกถึงช้างสุรินทร์แล้ว ยังจะต้องมองหาผ้าไหมสวยๆจากสุรินทร์ติดไม้ติดมือกลับบ้านไปทุกครั้ง  ซึ่งผ้าไหมสุรินทร์นั้นมีหลากหลายแบบมาก เป็นภูมิปัญญาที่สืบทอดมาแต่บรรพบุรุษสืบทอดมายังรุ่นลูกรุ่นหลาน 


ผ้าโสร่ง
ผ้ามัดหมี่



ผ้าพันคอมันหมี่ลายช้าง